نقد فیلم the rite
نقد فیلم مراسم مذهبی از فیلم هایی است که بر جن گیری تاکید میکند و با بسیاری از فیلم های هالیوودی هم موضوع است.
فیلم “آیین مذهبی” ساخته میکاییل هافستروم که پیش از این آثار اخرالزمانی همچون “۱۴۰۸″ و “وی مثل وندتا” را کارگردانی کرده از فیلمنامه مایکل پترونی ( نویسنده فیلمنامه آثار آخرالزمانی مانند “وقایع نگاری نارنیا : سفر کشتی سپیده پیما” و “تسخیر شده” ) براساس کتابی از مت بگیلو ساخته شده است
.
داستان فیلم “آیین مذهبی” به شدت “جن گیر” ویلیام فرید کین را به ذهن متبادر می سازد . شباهتی که علیرغم تلاش های فیلمساز در برخی صحنه های فیلم ، به شدت توی چشم می زند. (از جمله در سکانس جن گیری دختر جوانی به نام روزاریا.پسر یک کشیش به نام مایکل (که به کار تدفین و مراسم تشییع اشتغال دارد) پس از طی دورانی در یک مدرسه مذهبی ، بنا به پیشنهاد دوستی به واتیکان رفته تا در یک سری کلاس های آموزش جن گیری شرکت کند، چرا که گفته می شود براساس آخرین آمار، بیش از نیم میلیون نفر دچار جن زدگی شده اند و قرار است گروهی از جن گیران واتیکان در نیویورک مستقر شوند!(چرا نیویورک؟) . مایکل از سوی پدر خاویر (استاد کلاس های جن گیری) به یک جن گیر حرفه ای به نام پدر لوکاس( با بازی آنتونی هاپکینز) معرفی می شود که مشتریان دائمی دارد و سپس با ماجراهایی روبه رو می شود که پیش از آن باور نداشت.در ابتدای فیلم جمله ای از پاپ ژان پل دوم نمایش داده می شود که در آن از نبرد دائمی میکاییل (از فرشتگان مقرب خداوند) و شیطان سخن به میان آمده است. انتخاب شخصی به نام مایکل (یا همان میکاییل) که از کودکی با یک نقاشی از مادرش مانوس بوده که در آن میکاییل به شکل فرشته ای حافظ و نگهبان وی تصویر شده و پشت آن این جمله نقش بسته که “او همیشه با تو خواهد بود”(و در نقاط مختلف فیلم ، بارها همین نقاشی وی را به سوی ایمان و باور سوق می دهد )، از همان آغاز، منجی این فیلم آخرالزمانی را به ما معرفی می کند والبته در چند جای دیگر فیلم هم از زبان برخی شخصیت ها از جمله پدر لوکاس و خصوصا در صحنه ای که مایکل از جن گیری لوکاس خسته شده و نمی خواهد ادامه دهد ، از طرف آنجلینا (دوست خبرنگار مایکل) می شنویم که گویا او فرد برگزیده از جانب خداوند است. ( عنوانی که در سایر فیلم های آخرالزمانی نیز به منجی داستان ، نسبت داده می شود).
البته اهمیت میکاییل در سایر فیلم های آخرالزمانی که از ادبیات انجیلی یا مسیحیت صهیونی اقتباس شده نیز دیده می شود، از جمله در فیلم شرک آمیز “لژیون” که همه فرشتگان به دستور خداوند برای نابودی بشر گسیل شده اند و میکاییل می آید تا از جنس بشر و آخرین بچه ای که متولد می شود دفاع کند و حتی قرار می شود ( نعوذ باالله) خداوند را قانع سازد که از سر نابودی نژاد بشر بگذرد!
مایکل در ابتدا به عنوان یک شکاک مطرح می شود. او در نخستین صحنه های حضورش در فیلم ، به نقش یک مجری مراسم کفن و دفن مشغول شست و شوی جسدی است که نشانه های شیطانی بر بدنش دارد و زنجیری مرموز نیز بردستانش بسته شده که در آن توتم هایی با شکی و شمایل شیطانی به چشم می خورد. او خودکشی کرده و در اولین دیالوگ ها ، مایکل با شک و تردید از پدرش ( مدیر موسسه کفن و دفن کواک) سوال می کند که چرا او خودکشی کرده ؟!
مایکل اگرچه علاقه به سایر دروس علمی دارد ولی ناچار از تحصیل در مدرسه دینی است ، چرا که به گفته خودش در خانواده آنها یا باید کشیش شد و یا مرده شور ! از همین رو هیچگاه به مسیری که برای کشیشی می رود ، علاقه پیدا نکرده است. (بعدا نشانه های صریح این بی میلی او و حتی تنفرش از زندگی کشیشی و راه و رسم پدرش را طی افشاگری شیطان حلول کرده در جسم پدر لوکاس می شنویم که مایکل حتی در مراسم ختم مادرش به دور چشم همه ، صلیب درون مشتش را از سر لج ، خم کرده بود).او حتی در لحظه ای که ناچار از حضور بر بالین محتضری ناشی از تصادف است و در آخرین لحظات زندگی برای آرامش وی دعا می خواند اما بازهم تمایلی به ادامه راهش ندارد.(برخلاف کشیش جوان فیلم “خانه سکوت” گئورک ویلهلم پابست که وقتی هنگام ترک کلیسا با محتضری مواجه گردید و دریافت دعایش برای او آرامش وقت مرگ را به همراه دارد ، مجددا به جامه کشیشی باز گشت).همین شک و تردید است که مایکل را به دوره آموزش جن گیری در واتیکان می کشاند. دوره ای که اساسا اعتقادی به آن ندارد، درست همچون دختر خبرنگاری به نام آنجلینا که اصلا برای تهیه مقاله درباره جن گیری به واتیکان آمده است. این شک و تردید حتی در مراسم تکان دهنده جن گیری پدر لوکاس ، مایکل را رها نمی سازد. او دختر بارداری به نام روزاریا (که از پدرش حامله شده ) و توسط شیطان تسخیر گردیده را روانپریشی قلمداد می نماید که به خاطر سقط بچه نامشروعش ، میخ های درشتی خورده که در هنگام اجرای مراسم آنها را بالا می آورد. او پسر بچه ای که مدعی است شیطان به شکل یک الاغ چشم قرمز، وی را گاز گرفته را هم دیوانه می داند ، چراکه پدر لوکاس برای خارج کردن شیطان از بالش وی ، از قورباغه ای استفاده کرده و آن را دیابلو ( یکی از شیاطین ۹ گانه) خوانده است. قورباغه ای که نظیرش را در کیف لوکاس می یابد و آن را یک شامورتی بازی از سوی کشیش جن گیر به حساب می آورد. اما مرگ روزاریا و کابوس هایی همچون الاغ چشم قرمز در حیاط هتلی که ساکن شده و قورباغه هایی که از در و دیوار اتاقش بالا می روند و همچنین صدای پدرش از تلفن در حالی که ساعت ها از مرگش گذشته و … همه و همه شک و تردیدش را به شدت کاهش می دهند تا بالاخره در مراسم جن گیری پدر لوکاس ، ناچار می شود با اعتقاد کامل به شیطان و خدا ، روح بعل ( یکی دیگر از شیاطین ۹ گانه که اسمش را توسط پدر لوکاس اعلام می نماید) را از وجود لوکاس خارج سازد.
نکته مهم در فیلم میکاییل هافستروم این است که وی علاوه بر رعایت کامل قواعد سینمای آخرالزمانی شبه دینی ، خصوصا فیلم هایی نظیر “طالع نحس” و “جن گیر” ( مثل اجرای کامل مراسم جن گیری یا القاء الهیات منحرف شبه مسیحی درمورد رقابت خدا و شیطان و یا درمورد قدرت ویرانگر شیطان در تسخیر جبری روح و جسم انسان ها )، وجه آخرالزمانی فیلمش را (شاید به دلیل زمان خاص تولید و نمایش فیلم که به تواریخ یپش بینی شده مسیحیان صهیونیست یا همان اوانجلیست ها مبنی بر رخداد آخرالزمان نزدیک تر است) صریح تر و سرراست تر به نمایش گذارده که در فیلم های مشابه ۳۰- ۴۰ سال قبل سابقه نداشت.
از جمله اینکه چندین بار لقب منجی و نجات بخش را برای مایکل به کار می برد و علاوه بر آن از نشانه های آپوکالیپس به صورتی آشکار استفاده می کند مثل اینکه تعداد شیاطین و فرشتگان را ۹ عدد ذکر می کند(همان عدد معروف کابالیست ها و فراماسون ها که در فیلم هایی همچون “ارباب حلقه ها” در مورد عدد یاران حلقه و سواران سیاه پوش سارون یا تعداد اصلی محفل ققنوس در مجموعه “هری پاتر” یا تعداد اساتید جدای در فیلم “جنگ های ستاره ای” به کار رفت اساسا از تعداد شوالیه های معبد سلیمان به عنوان اسلاف فرقه کابالا و تشکیلات مخوف فراماسونری الهام گرفته شده است)
و دیگر اینکه به صورت مشخصی بر شرایط سیاه و فاجعه بار آخرالزمانی دنیا تاکید می کند( و طبق معمول یکی از کلان شهرهای آمریکا مثل نیویورک را مرکز این آخرالزمان معرفی می نماید) ؛ دوست مایکل (با بازی توبی جونز) از کلیساهای خالی سخن می گوید ، اینکه در ۳ هزار کلیسای آمریکا حتی یک کشیش هم وجود ندارد ، میانگین سنی خواهران روحانی به ۷۰-۸۰ سال رسیده و اینکه جن زدگی به شکل بسیار حادی همه گیر شده تا روح و جسم همه انسان ها را تسخیر کند و بالاخره اینکه این بار جن زدگی شکل و شمایل معلوم و روشنی ندارد ، چنانچه پدر لوکاس به سراغ آنهایی می رود که اساسا نمایشی از جن زدگی ندارند. مایکل در جمله کنایه آمیزی می گوید :
“…خیلی پیچیده است وقتی که هیچ نشانی از شیطان وجود ندارد دلیل وجود شیطان است …”شیطان پرستی
و پدر لوکاس شکل مخفی آن را حتی در آدم هایی که مایوس یا سرخورده اند، توضیح می دهد.(با این توضیح می توان جمعیت کثیری از بشر امروز جامعه غرب را که سرخورده و خسته از تمدن و تکنولوژی است را جن زده دانست)!!
این در حالی است که در فیلم هایی مانند”جن گیر” یا “جن گیری امیلی رز”، تا داد و فریاد و حرکات عجیب و غریب از قربانی برنمی خاست، کسی برای جن گیری آنها اقدام نمی کرد. در صحنه ای از فیلم “آیین مذهبی” وقتی پدر لوکاس یک مرحله از جن گیری رزاریا را در حضور مایکل به اتمام می رساند و اتفاق خاصی هم نمی افتد ، در مقابل سوال مایکل که می پرسد :
“…همین بود ؟” پاسخ می دهد :
“…پس انتظار چی داشتی ؟ حتما منتظر بودی که استفراغ بکندو یا سرش بچرخد …” (گویا به نمونه های مشابه در فیلم “جن گیر” اشاره دارد!!!)
به این ترتیب سازندگان فیلم “آیین مذهبی” در واقع جمع کثیری از مردم دنیا را محکوم به جن زدگی یا در معرض این خطر ذکر می کنند که تنها منجی آنها شخصیتی دینی برگرفته از الهیات مسیحیت تحریف شده آمیخته به آموزه های صهیونی به نام میکاییل است که چندین بار در همین فیلم، بر آمریکایی بودن وی تاکید می شود. اوست که به ایتالیا می آید و حتی متخصص جن گیری را از شر جن معروفی به نام بعل(بال) خلاص می کند. اوست که از شکاکیت مادی گرایانه با ویژگی های بی بند و باری(شبیه به همان کاراکتر کول یا بی خیال آمریکایی)به ایمان و اعتقاد و باور قطعی می رسد.
تاکید آغاز فیلم بر واقعی بودن ماجراهای فیلم و جملات پایانی فیلم مبنی براینکه مایکل در آمریکا به تندریس جن گیری مشغول شده و امروز یکی از ۱۴ جن گیری است که این تدریس را انجام می دهد و پدر لوکاس هم ۲۰۰۰ بار مراسم جن کیری را به انجام رسانده است و اینک خارج از فلورانس تدریس می نماید، ذهن بیننده و مخاطب را بیشتر و بیشتر درگیر داستان می نماید تا حدی که با جدی گرفتن قضیه خود را برای ماجراهایی مشابه آماده سازد. درست مانند فیلم “جن گیر” ویلیام فرید کین که در پخش مجددش در سال ۲۰۰۱ و در دوران حادثه ۱۱ سپتامبر ، با جملاتی در آغاز فیلم به تماشاگرش واقعی نمایانده شد.
در آن جملات نوشته شده بود که “جن گیر” براساس یک داستان واقعی در مریلند آمریکا اتفاق افتاده و اسنادش در کتابخانه دانشگاه این شهر نگهداری می شود. فیلمی که با یک اذان مخوف از سرزمین عراق شروع می شد و از همان جا روح شیطانی پازوزا همراه توتمی به جرج تاون آمریکا می رفت و در وجود دختری به نام ریگن حلول می کرد. فیلمی که سرزمین عراق یا همان بابل کهن را محل ارواح شریر تصویر می کرد و طرفه آنکه در همان روزها جرج دبلیو بوش محور شرارت یا شیطانی را مرکب از ایران و عراق و کره شمالی اعلام کرد وگفت اگر سر شیطان را در لانه اش نکوبی در خانه ات به سراغت می آید و از همین رو به خاورمیانه لشکر کشی کرد. ملاحظه می کنید که یک فیلم شیطانی آرشیوی به نام “جن گیر” چگونه در خدمت سیاست های توسعه طلبانه و صهیونیستی ایالات متحده آمریکا قرار می گیرد و تئوری رییس جمهورش را به تصیویر کشیده و آن را برای مخاطبان آمریکایی ملموس تر می گرداند.
اینک فیلم هایی مانند “آیین مذهبی”نیز که درجهت تصویر آخرالزمان، بر طبل تئوری های اوانجلیستی و صهیونیستی می کویند ، در همین سمت و سو عمل می نمایند.
اما به لحاظ ساختاری ، میکاییل هافستروم از همه فرم های رایج سینمای هراس سود برده است.از تعلیق زمانی در تاکید بر نشانه ها گرفته تا صحنه پردازی های کلیشه ای از جمله در خانه پدر لوکاس با آن محیط درهم ریخته و نیمه ویران و با آن گربه هایی که می توانستند بر سوسپانس فضا بیفزایند تا برخورد بی پرده با موضوع هراس (در اینجا همان ارواح یا اجنه شیطانی) که اگرچه با صحبت های پدر لوکاس مبنی بر پیچیده بودن این نوع شیاطین که خود را نمایش نمی دهند و به شکلی مخفی درون میزبانشان حضور دارند ، انتظار نوعی جن گیری فراتر از آنچه حدود ۴۰ سال پیش در اثر فرید کین دیده بودیم ، می رفت ولی متاسفانه آنچه در ادامه فیلم به ویژه در صحنه های اوج داستان ، نشان داده می شود ، بسیار کمتر از همان نمونه ۴ دهه قبل به نظر می آید. هاقستروم حتی از شوک های نخ نما شده فیلم های رایج هالیوود هم نگذشته و در برخی صحنه ها مانند نخستین برخورد مایکل در خانه پدر لوکاس با گربه های او که در پشت شیشه پنجره انباری آن خانه اتفاق می افتد ، از این ترفند کهنه هم استفاده کرده است.اگرچه در ابتدای فیلم ، تکیه دوربین بر جزییات صحنه مراسم شست و شوی مرده(از جمله نقش شیطانی برروی بازوی مرده یا زنجیر مشکوکی که بر مچش بسته شده و یا آبی که پس از شستن مرده ، به داخل مجرای وان شستشو می رود) ، حکایت از پرداخت دقیق و فضا سازی قابل قبول در فرازهای آتی فیلم دارد ، اما در ادامه کار چنین توقعاتی برآورده نمی شود و حتی از نشانه هایی که در همان سکانس ابتدایی مورد تاکید قرار گرفته بودند ، برداشت دراماتیک جدی در مسیر فیلم انجام نمی گیرد. هافستروم و فیلمنامه نویسش یعنی مایکل پترونی ، در همان ۱۰ دقیقه شروع فیلم ، همه ماجرا را که قرار است در یک محیط جن گیری طی شود ، لو می دهند. درست برخلاف فیلم “جن گیر” که حتی پس از گذشت ۴۵ دقیقه از فیلم ، قضیه جن گیری روشن نیست و همان استحاله بطئی فیلمنامه و فیلم از قصه ای معمولی و ملودرام به فضایی هراسناک ، تمامی ظرافت کار ویلیام فرید کین و البته پیتر بلاتی را نشان می دهد. آنچه در فیلم “آیین مذهبی” اساسا به چشم نمی آید.و بالاخره اینکه انتهای فیلم “آیین مذهبی” از یک پایان خوش (Happy End) ضعیف برخوردار است. به این معنی که اغلب این دسته از فیلم ها معمولا بنا به فضای خاص خود از یک انتهای روشن قطعی بهره نبرده و حتی در فضای سایه روشن پایانی با یک عنصر یا نماد و نشانه ، بهانه هایی برای ادامه هراس و تداوم موجود هراسناک قصه باقی می گذارند (شاید برای اینکه فیلم را به شماره های ۲ و ۳ برسانند!!). فی المثل اگرچه فیلم “جن گیر” ویلیام فرید کین با یک سرانجام تلخ و سیاه به پایان نمی رسد و بالاخره وجود دختر نوجوان از شر آن موجود پلید خلاص می شود اما پدر کاراس ، روح شیطانی را در خود فرو برده و با وی خود کشی می کند . ولی پایان فیلم “آیین مذهبی” ، تماشاگر پی گیر سینما را به یاد فیلم های پریانی (Fairy Tales) می اندازد که همه چیز به خوبی و خوشی تمام شده و حتی خراشی هم به قهرمان های قصه نمی افتد و در واقع یک نوع پایان کارتونی به تماشاگر تحمیل می شود. به این ترتیب هافستروم نسبت به آثار قبلی اش خصوصا “۱۴۰۸″ نزول چشمگیری را نشان می دهد.
هیروی OmniKnight،شیطان پرستی و فراماسونری،برادران ضد فراماسونری 
هیروی Lina Inverse 
